Aanpassingsvermogen als redding van een onbewoond eiland

Vanuit je zetel naar een survival-programma op televisie kijken kan erg vermakelijk zijn, maar stel je voor dat je strandt op een onbewoond eiland waar geen spoor van onze moderne wereld te bekennen is. Red je het dan met de kennis die je op tv vergaarde? Volgens Charles Darwin wordt overlevingskans bepaald door iets anders: aanpassingsvermogen. Hoewel hij het had over het voortbestaan van een soort, geldt ook voor individuen dat het vermogen om zich aan te passen aan veranderende omstandigheden cruciaal is. Zelfs op de werkvloer houdt dat principe stand!

Het beste voorbeeld beleefden we wellicht nog niet zolang geleden toen de covid-pandemie uit haar voegen barstte. Plotsklaps viel ons sociale leven stil en moesten we terugvallen op thuiswerk omdat kantoren zoveel mogelijk de deuren gesloten moesten houden. Een moeilijke situatie, en bovendien een abrupte disruptie van onze dagelijkse routine. Gezien die snel veranderende omstandigheden moesten we collectief ons aanpassingsvermogen aanspreken. Maar ook wanneer de context minder bruusk verandert, is adaptief denken een absolute troef.

aan·pas·sings·ver·mo·gen (het; o)

Je aanpassingsvermogen aanwenden, wat betekent dat dan eigenlijk? Volgens de dikke Van Dale kent het woord ‘aanpassingsvermogen’ een eenvoudige definitie: “het vermogen zich aan te passen”. Maar om goed te begrijpen wat dat betekent, moeten we dieper graven.

Wanneer we spreken over aanpassingsvermogen bevinden we ons in het domein van de denkstijl. Dat betekent dat het niet om een fysieke, maar voornamelijk om een mentale competentie gaat, die uit drie deelcomponenten bestaat:

1. Creativiteit

Wie een groot aanpassingsvermogen heeft, blinkt uit in scenariodenken en verzint moeiteloos verschillende oplossingen voor eenzelfde probleem.

2. Wendbaarheid

Kunnen inspelen op een snel veranderende context is ook onderdeel van een goed ontwikkeld aanpassingsvermogen. De enige zekerheid die we hebben, is immers dat niets hetzelfde blijft.

3. Innovatievermogen

Tot slot behelst aanpassingsvermogen de capaciteit om dingen niet alleen te optimaliseren, maar ook totaal nieuwe dingen te bedenken. Vanuit een abstract denkvermogen komen zo nieuwe ontwikkelingen tot stand.

Kortweg betekent aanpassingsvermogen het vermogen om te handelen naargelang een veranderende context op basis van deze drie deelcompetenties. Daardoor heeft iedereen met een goed aanpassingsvermogen een stapje voor op de rest. Dat geldt niet enkel in uitzonderlijke situaties – zo vaak kom je gelukkig niet op een onbewoond eiland of in een pandemie terecht-, maar ook in de dagelijkse realiteit.

Gen Z heeft een voordeel op de arbeidsmarkt

Iedereen komt in zijn leven situaties tegen waarbij hij zijn aanpassingsvermogen moet aanspreken. Telkens dat gebeurt, leren we opnieuw omgaan met verandering. In vorige generaties voltrokken die evoluties zich trager dan tegenwoordig. Waar een grote technologische omwenteling plaatsvond op enkele decennia, brengen techreuzen tegenwoordig het ene na het andere nieuwe snufje in sneltempo op de markt. Generatie Z kreeg daardoor het aanpassingsvermogen met de paplepel ingegoten en heeft een enorme voorsprong. Niet alleen door hun voeling met technologie, maar vooral door hun aanpassingsvermogen dat getraind is om snel met nieuwe software overweg te kunnen.

Die flexibiliteit is iets waar bedrijven vaker naar op zoek gaan dan pakweg twintig jaar geleden. Snel kunnen schakelen levert namelijk ook hen voordeel op: flexibiliteit verhoogt de inzetbaarheid van medewerkers én de performantie van de organisatie. Dat begint al bij kleine dingen: een presentatie die plots online gegeven moet worden in plaats van in de vergaderzaal, een mail die de planning omgooit… Maar ook grotere wendingen maken het voor bedrijven aantrekkelijk om te kijken naar het aanpassingsvermogen van kandidaten. Toen tijdens de covid-pandemie iedereen vanuit huis aan het werk ging, vroeg dat op korte tijd nog veel meer aanpassing dan we daarvoor onbewust aanwendden voor onze jobs. Voor grote herstructureringen of innovaties binnen een bedrijf geldt hetzelfde.

Uit aanpassing komt bovendien vaak groei voort. Nog steeds is thuiswerk voor veel mensen een vast onderdeel van hun werkweek. Ook overschakelen op een videocall gaat heel wat vlotter dan voor de covid-pandemie, dankzij onze aangescherpte voeling met Zoom en Microsoft Teams én dankzij de ontwikkelingen die in sneltempo achter de schermen werden doorgevoerd bij de apps. Aan verandering houden we dus ook verbetering over. Aanpassing stuwt ons vooruit.

Verandering is moeilijk

Ondanks het feit dat evolutie – en dus aanpassing – ons als mens gemaakt heeft tot wie we vandaag zijn, zijn mensen echter vooral gewoontedieren. Verandering vinden we daardoor in de eerste plaats moeilijk. Een goed aanpassingsvermogen kan ook daar het verschil maken: het verhoogt het comfort waarmee we veranderingen beleven.

Wie kan vertrouwen op zijn eigen aanpassingsvermogen vertoont over het algemeen namelijk een grotere veerkracht. Daardoor spelen onzekerheden en stress een minder grote rol, en dat heeft vanzelfsprekend een positieve impact op onze beleving. Naast professionele groei, is de ontwikkeling van het aanpassingsvermogen dus een troef voor ieders persoonlijke ontwikkeling. Die wapent ons tegen de zorgen die aanpassingen met zich meebrengen.

Stretch de mogelijkheden van je denken

Dagelijks wordt ons aanpassingsvermogen onbewust verschillende keren op de proef gesteld. Denk maar aan een onverwacht telefoontje van een vriend, een winkel die plots dicht blijkt of je kind dat onverwacht ziek wordt en van school gehaald moet worden. Op die manier biedt elke dag echter ook talloze mogelijkheden om bewust met je aanpassingsvermogen aan de slag te gaan. Waarom bijvoorbeeld niet verschillende oplossingen bedenken voor de vraagstukken waarmee je te maken krijgt? Voor elk probleem bestaan minstens drie oplossingen, zeggen wij wel eens. Al was het maar dat niets doen ook een optie is.

Bovendien kan je veel leren van anderen. Door samen na te denken over opgaven kan je elkaar inspireren. In groepen worden mensen veel meer dan op zichzelf geconfronteerd met hun geijkte manieren van denken. Zo pikken we snel dingen op in interactie met collega’s, vrienden en familie. Sommige meetings kunnen een mail zijn, zoals weleens geopperd wordt, maar om creatieve oplossingen te bedenken loont het dus zeker de moeite af en toe de koppen eens letterlijk bij elkaar te steken. Hetzelfde geldt in de privésfeer. Elkaar uitdagen om verder te denken zorgt voor een aangescherpte creativiteit, wendbaarheid en innovatievermogen. Alle ingrediënten die je nodig hebt voor aanpassingsvermogen: de frisse cocktail waarmee je het hoofd koel kan houden bij verandering.

Wil je meer weten over deze competentie en hoe je ermee aan de slag kan? Beluister dan zeker ook aflevering 3 van onze podcast Skills for the Future!

Verlaat je eiland

Een voorkeur voor routine of veel afwisseling wordt deels bepaald door je genen, maar je aanpassingsvermogen trainen om met nog meer gemak in te spelen op een veranderende context kan altijd. Wie zich kan aanpassen, kan met meer gemak de wereld aan. En door verder te denken dan wat voor de hand ligt, kom je vast wel van dat eiland af!

Gerelateerde artikels Terug naar overzicht