De MBTI-persoonlijkheidsvragenlijst in praktijk: Waarvoor kan je de Myers-Briggs Type Indicator wel of niet inzetten?

De MBTI behoort tot de brede categorie van persoonlijkheidsvragenlijsten die er te vinden zijn. Vele afgeleiden van de officiële MBTI-vragenlijst zijn online beschikbaar en erg verleidelijk: wie wil niet weten tot welke categorie hij behoort? Maar ze zijn niet onschadelijk. Wie foute conclusies trekt uit een persoonlijkheidsvragenlijst, heeft er weinig tot niets aan. Een goed inzicht in het doel en de werking van de MBTI kunnen daarom helpen.

Wat is MBTI?

De Myers-Briggs Type Indicator wordt zelf niet alleen afgekort tot vier letters, maar probeert ook een aantal aangeboren persoonlijke voorkeuren van iemand in een vierletterige combinatie te vatten. Dat levert persoonlijkheidstypes op als INFJ of ESFP. Elke letter staat voor een voorkeur binnen een van de vier dimensies die de MBTI onderzoekt. Elk van die dimensies draait om een centrale vraag die leidt tot twee mogelijke antwoorden.

Meer weten over MBTI? Lees dan ook onze blog ‘Wat vertelt jouw MBTI-profiel?’

De MBTI vertelt zo iets over voorkeuren voor Extraversion of Introversion, Sensing of Intuïtion, Thinking of Feeling en Judging of Perceiving. Dat levert interessante inzichten op. Toch is het belangrijk in het achterhoofd te houden dat MBTI slechts vier dimensies onderzoekt. Iemands persoonlijkheid bestaat daarnaast uit andere aspecten die via de Myers-Briggs Type Indicator niet belicht worden. Bovendien is een goed inzicht in de dimensies pas mogelijk wanneer je ze alle vier naast elkaar legt en het totaalbeeld bekijkt.

Achter de letters die je ziet, gaat dus veel meer schuil.

Ook belangrijk: een voorkeurszijde is geen voorspeller van het al dan niet ontwikkelen van bepaalde competenties. Iemand die zich aan de ene zijde van een dimensie bevindt, kan succesvol competenties van de andere zijde ontwikkelen. Ook het omgekeerde is waar: het is niet omdat je een natuurlijke voorkeur hebt voor een van beide zijden dat je alle competenties aan die zijde per definitie beheerst. Je MBTI-profiel is met andere woorden geen predestinatie, maar een indicatie. De I in MBTI staat tenslotte voor indicator.

MBTI: gevaarlijk in recruitment

Het idee van predestinatie is meteen de grootste valkuil voor wie de MBTI-persoonlijkheidsvragenlijst gebruikt. Het gevaarlijkste wat je kan doen is je terugtrekken in je vierletterige vakje en geen moeite meer doen je grenzen te verleggen. ‘Ik ben nu eenmaal zo’, klinkt het dan, maar zo werkt het niet.

HR-managers en recruiters houden best hetzelfde idee indachtig. Iemands MBTI-profiel mag geen bepalende factor zijn voor het wel of niet aanwerven van een kandidaat. Een MBTI-profiel zegt namelijk niets over de verworven competenties van die persoon. Ook ervaring, opvoeding en andere externe factoren hebben naast persoonlijke voorkeuren immers een invloed op de ontwikkeling van competenties. Evenmin brengt het waarden en normen, vaardigheden of motivaties van personen in kaart. Je baseren op MBTI om keuzes te maken bij recruitment is met andere woorden werken met oogkleppen op: je staart je blind op een aantal persoonlijke voorkeuren die niets zeggen over de bekwaamheid van de kandidaat of over de match met een bedrijf.

Waarvoor kan je MBTI wél gebruiken?

Waarvoor kan je MBTI dan wel inzetten? Doordat de vragenlijst menselijk functioneren deels kan verklaren, is die inzetbaar bij bij zowel persoonlijke ontwikkeling als in de ontwikkeling van relaties met anderen. Denk daarbij aan onder meer teambuildings, leiderschapstrainingen, studie- of relatieadvies, carrièreontwikkeling of training in multicultureel bewustzijn.

MBTI in talentontwikkeling

Bij Motmans gebruiken we de persoonlijkheidsvragenlijst waar nuttig bij talentontwikkeling. Ze kan iemand namelijk op weg zetten naar een beter inzicht in zichzelf en zijn eigen gedragingen. Daarbij is de vragenlijst een eerste stap, maar zeker het feedbackgesprek met een MBTI-gecertificeerd professional achteraf is nuttig. Die kan namelijk extra situaties voorleggen en op die manier de balans helpen opmaken tussen beide zijden van elk van de vier dimensies. Het is vooral de zoektocht naar je persoonlijke voorkeuren, eerder dan naar je type zelf, dat je uiteindelijk inzichten verschaft.

Daar stopt het verhaal niet. Eens iemand weet hoe die best leert en waar hij energie uit haalt, kan je aan de slag. Welke competenties zijn nog moeilijk? Als duidelijk is waarom, is het eenvoudiger ze te benaderen vanuit je persoonlijkheidstype en erin te groeien. De MBTI is dus een mooie aanleiding voor zelfontplooiing omdat het je begrip biedt van de manier waarop je leert en dingen aanpakt. Door je competenties aan beide zijden van een dimensie te ontwikkelen wordt het bovendien makkelijker te schakelen tussen die zijden wanneer de situatie daar om vraagt. Je wil bijvoorbeeld Perceiving zijn om projecten te plannen, maar wil de flexibiliteit van iemand die de wereld bij voorkeur Judging benadert – de andere zijde van dezelfde dimensie – om onvoorziene omstandigheden die je pad kruisen de baas te kunnen. Het schuiven tussen die zijden noemen we typedynamiek.

MBTI en groepsdynamiek

Niet alleen typedynamiek is een mogelijke inzetbaarheid van de MBTI. Wie zijn persoonlijkheidstype kent, kan die namelijk ook gebruiken om groepsdynamieken en samenwerkingsverbanden beter te begrijpen. Als je kan inschatten welke persoonlijke voorkeuren iemand heeft, kan je gedrag dat daaraan gekoppeld is beter begrijpen en de verschillen met collega’s, teamleden of leidinggevenden leren plaatsen en zelfs appreciëren.

Wie beslissingen neemt met een voorkeur voor Thinking hecht doorgaans bijvoorbeeld niet veel belang aan complimenten over zijn werkproces, terwijl wie beslist vanuit een voorkeur voor Feeling op die manier net zijn dankbaarheid uitdrukt. Heeft de eerste geen inzicht in het profiel van de tweede, dan zet hij dat mogelijks nogal snel weg als geslijm. Omgekeerd kan wie voorkeur heeft voor Feeling kritiek beter plaatsen als hij weet dat wie besluit met een voorkeur voor Thinking doorgaans resultaatgericht is en dus in het belang van de uitkomst spreekt.

Om te kijken of iemand in een team zou passen, helpt het dan weer niet je vast te pinnen op diens persoonlijkheidstype. Het is niet zo dat MBTI-profielen uitmaken met wie je wel of niet overweg kan. Ook hier geldt bovendien dat de types waarin persoonlijkheidsvragenlijsten mensen indelen niets zeggen over de verworven competenties in de dimensies die ze onderzoeken.

MBTI: Meer, Breder, Totaler Inzicht

De MBTI is een mooie tool voor wie de vragenlijst juist inzet. Wordt ze fout gebruikt en zonder extra stappen achteraf, dan kan dat leiden tot stereotypering en hokjesdenken. Als ze juist wordt ingezet, biedt de persoonlijkheidsvragenlijst daarentegen (zelf)inzicht door het kader dat ze schetst. De MBTI is kortom een dankbaar en nuttig ondersteunend element in de persoonlijke groei van mensen: ze dient vooral als denkoefening en vertrekpunt voor talentontwikkeling en die persoonlijke groei.